Wat is volatiliteit? Uitleg en definitie volatiliteit

Volatiliteit is een term die je met beleggen wel eens tegen kan komen. Het slaat op de beweeglijkheid (of fluctuatie) van de koers. Hoe groter deze beweeglijkheid, hoe groter de volatiliteit. Dit kan van een specifiek aandeel zijn, maar bijvoorbeeld ook van een index.

In dit artikel geef ik je wat meer informatie over volatiliteit, hoe je het kan berekenen en waar je de huidige volatiliteit kan bekijken.

Inhoudsopgave

Wat is volatiliteit?

Volatiliteit is dus de beweeglijkheid van de koers. De koers stijgt of daalt niet altijd in een rechte lijn. Hij gaat eigenlijk continu naar boven en naar onderen. Met de volatiliteit geef je aan hoe ver die uitschieters naar boven en naar beneden zijn.

Zo zal een groot en stabiel bedrijf vaak een lagere volatiliteit hebben. Dit komt omdat de koers niet meer zo heftig reageert op bijvoorbeeld nieuws.

Bij een kleiner (en snelgroeiend) bedrijf kan de koers nog wel eens meer fluctueren. Dit omdat er vaak getwijfeld kan worden of het de stijgende lijn wel voldoende kan volhouden.

Als je enkel beleggingen hebt in hoog volatiele aandelen, kan je je voorstellen dat je beleggingen ook flink in waarde op en neer kunnen gaan. Het omgekeerde geldt voor een portefeuille met enkel bedrijven met een lage volatiliteit.

Soorten van volatiliteit

Er zijn vervolgens ook nog eens twee gangbare vormen van volatiliteit. Historische en impliciete volatiliteit.

Historische volatiliteit

Bij de historische volatiliteit kan je naar de historie van het aandeel. Meestal over een periode van 12 maanden.

Daar kijk je naar de koersschommelingen in dat jaar, en kan je vervolgens de volatiliteit van bepalen.

Impliciete volatiliteit

Een andere veel gebruikte vorm van volatiliteit is impliciete volatiliteit.

Dit komt van de verwachtingen van optiehandelaren. Die speculeren op een prijs stijgen of daling door gebruik te maken van opties en futures. Stijgen de optieprijzen, dan betekent dat dat de impliciete volatiliteit ook toeneemt (als de rest gelijk blijft).

Het verschil tussen historische en impliciete volatiliteit is dus de volatiliteit in het verleden en de verwachting voor in de toekomst.

Hoe bereken je de volatiliteit?

Men berekent de volatiliteit vaak aan de hand van de standaardafwijking.

Mocht je nog kennis hebben van statistiek, dan weet je dat dit de wortel is van de variantie. Wil je nog je kennis opkrikken, kijken dan ook eens naar dit Wikipedia artikel over de standaardafwijking.

Je berekent eigenlijk gewoon de afwijking van het gemiddelde.

Met een lage standaardafwijking zijn je metingen (de koersprijzen van de afgelopen twaalf maanden) vaak dicht bij het gemiddelde. Dat resulteert in een lage volatiliteit.

Is de standaardafwijking hoog, dan zit er een groot verschil tussen de gemiddelde prijs en de individuele metingen. Dat betekent dus ook een hoge volatiliteit.

Voorbeeldberekening

Om een gemakkelijk voorbeeld te nemen. Stel je hebt een aandeel met tien verschillende prijzen, van 1 tot en met 10 euro. Je bepaalt de volatiliteit als volgt:

Vind het gemiddelde. In ons geval is dat (1+2+3+…+10) / 10 = 5,50
Bereken vervolgens het verschil tussen het gemiddelde en iedere individuele prijs. Dus dan heb je: 10 – 5,50 = 4,50; 9 – 5,50 = 3,50; …;1 – 5,50 = -4,50. Negatieve getallen zijn dus toegestaan.
Pak het kwadraat van ieder getal. Dus 4,50^2, 3,50^2, …, (-4,50)^2. Zo verdwijnen de negatieve getallen.
Tel alle losse kwadraten bij elkaar op. We krijgen nu 82,50.
Deel dit door het aantal data punten, dus 82,50 / 10 = 8,25. Dit is de variantie.
Hier pak je de wortel van, waardoor je ongeveer 2,87 krijgt. Dit is de standaardafwijking.

Beta coefficient

Vaak wordt er een relatieve volatiliteit gebruikt in de vorm van beta (β). Hiermee kan je de volatiliteit van je specifieke aandeel vergelijken met die van een benchmark.

Een benchmark die wereldwijd vaak gebruikt wordt, is de S&P 500. Als je een aandeel hebt met een beta waarde van 1,1, dan betekent dat dat het 110% verandert als de S&P 500 100% verandert. Dat betekent dus hogere winsten bij koersstijgingen, maar ook hogere verliezen bij koersdalingen.

Heb je een beta coefficient van 0,9 dan is de beweeglijkheid 90% van de benchmark.

Waarom is volatiliteit belangrijk?

Met een hoge volatiliteit maken je beleggingen meer schommelingen, dat mag nu wel duidelijk zijn. Maar waarom is dat van belang?

De beweeglijkheid van een aandeel zegt iets over het risico van het aandeel. Immers, de kans is groter dat een aandeel opeens veel van zijn waarde verliest als de volatiliteit hoog is.

Je ziet daarom dat actieve beleggers juist veel beleggen in producten met een hoge volatiliteit. Ze achten de kans immers groter om op korte termijn een winst te behalen.

Voor defensieve beleggers heeft een stabielere koers vaak de voorkeur.

Volatiliteitsindex VIX

Er is een indexfonds dat de volatiliteit van van de markt meet, specifiek de S&P 500. Dit is de VIX index.

Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de impliciete volatiliteit. Daarvoor gebruikt het opties met een looptijd van 23 tot en met 37 dagen tot verloop. Daarmee wordt een impliciete volatiliteit bepaald voor 30 daagse opties op de S&P 500.

Bij onzekere tijden zie je vaak dat de VIX index een erg hoge waarde heeft. Dit duidt op enig paniek in de markt. Daarom is een andere naam voor deze index ook wel de angstmeter.

Als de koers rustig zijn gang gaat en stijgt, dan zijn er geen uitschieters te vinden, en verloopt alles rustig.

Betekenissen VIX

Als je naar de waarde van de VIX index kijkt, zegt het je misschien niet heel veel. Hoewel er ook niet echte regels voor bestaan, interpreteren actieve beleggers de VIX index vaak als volgt:

Minder dan 15: rustige markt
Tussen 15 en 20: gemiddelde markt
Hoger dan 20: onrustige markt

Zo zie je in onderstaande afbeelding van de koers duidelijk de verschillende crisissen: